Homonimi, sinonimi, antonimi paronimi             

Homonimi

 Homonimi su reči koje imaju isti glasovni sastav, isto se pišu. Homonimi nemaju isto značenje i nisu istog porijekla, mogu se čitati isto ili drugačije i imati različite akcente. Njih strogo treba razlikovati od polisemije, odnosno višeznačnosti jedne reči (svojstvo jedne reči da ima više značenja). Riječ homonim je grčkog poijrekla i označava one koji imaju isto ime (homo – isto, nim- ime). Tipični homonimi u našem jeziku su:

  1. a) kosa – alatka koja se koristi za sečenje trave; kosa – dlake na ljudskoj glavi;
    grad – kao naseljeno mesto; grad – padavina (led)
  2. b) rečenice: Dunja (vlastito ime) jede dunju (voće). Vredno je radio ( glagol- delao), pa je kupio radio (imenica- sprava na kojoj se slušaju vijesti i muzika).

Sinonimi

Sinonimi su ijreči koje su po značenju veoma slične ili iste nekoj drugij riječi, ali nemaju isti oblik. Upotrebom sinonima se ističu nijanse riječi, koristi se za potrebe tačnijeg i preciznijeg izražavanja. Nije isto ako se kaže prezalogajiti, jesti ili žderati. Takođe jedna riječ može biti zamijenjena ili upoređena sa više riječi, a ne samo sa jednom.

Na primjer riječ zemlja može označavati tlo, zemljište, pod , patos ili država.

Primeri za sinonime: debeo – ugojen, pun

Antonimi

Antonimi su riječi koje imaju suprotno značenje, a dve riječi suprotnog značenja čine antonimski par. Mogu biti glagoli, imenice, pridjevi, prilozi i prijedlozi. Antonim je riječ grčkog porijekla i označava „protiv ime“ odnosno anti što znači protiv ili suprotno.

Antonimi mogu biti;

1) primarni ili pravi imeđu kojih ne postji etimološka veza, jer te reči ne potiči iz istih korena
Na primer: belo – crno, lep – ružan, tišina – buka

2) tvorbeni- reči su istog korena , a nastaju dodavanjem različitih prefiksa i sufiksa
Na primer: simpatičan – antipatičan; izneti – uneti, zatvoriti – otvoriti

3) binarni- oni koji potpuno isključuju značenje svog para

Na primer: istina- laž, ljubav- mržnja, sreća- tuga

Postoje riječi koje nemaju binarne antonime, na primjer one koje označavaju biljke i životinje, ako se izuzmu polne razlike ( lav-lavica, tigar- tigrica)
Dodavanjem prefiksa ili sufiksa na osnovni oblik ili korijen, prilikom gradnje ijreči, mogu se dobiti umanjena ili uvećana značenja. Na primer: kuća – kućica – kućetina.

Augmentativ

Naziv potiče od latinske riječi augmentativum što znači „uvećanica“ i predstavlja riječi koje označavaju što veće u odnosu na „normalnu“ veličinu. Augmentativi se mogu naći u pozitivnom i negativnom vidu. U koliko su negativni, tada se izjednačavaju sa pejorativima, odnosno riječi kojima se kazuje pogrdno značenje ( babetina, nosina). Augmentativi se grade nastavcima za građenje riječi – sufiksima: – ina, – etina, – urina i dr.

Primjeri: soba – sobetina, knjiga – knjižurina.

Augmentativi su funkcionalno suprotni deminutivima.

Deminutiv

Deminutiv je izvedena riječ koja označava što manje u odnosu na „normalnu“ veličinu,a naziv riječi potiče iz latinskog jezika od riječi deminutivum što znači „umanjenica“. Takođe, kao i augmentativi, mogu biti pozitivnog vida i negativnog vida. Svojim oblikom mogu biti slični hipokoristicima- ime koje se daje iz ljubavi, nježnosti od milja.
Na primjer: cvijet – cvijetak, dijete – djetence.

Sviđa ti se? Podeli sa prijateljima.

Paronimi

To su riječi sličnog glasovnog sklopa, ali međusobno različite po postanku i značenju. Sadrže istu osnovnu riječ, a različite ili slične afikse (prefikse, infikse, sufikse) koji daju druga, nova značenja. Zbog sličnosti oblika lako ih je zamijeniti, pa se paronimi često pogrešno upotrebljavaju kao sinonimi, što može dovesti do zabune. Naziv potiče od grčke riječi paronymon, odnosno od reči pará (kod, pokraj, prema) i ónyma (ime).Tačnost i jasnost misli zavise od pravilne upotrebe određene riječi. Pogrešna upotreba paronima kvari značenje misli, odnosno dovodi do nejasnosti i nesporazuma.

Primjeri:

1) crveneti – postajati crven (npr. u licu);

1) crveniti – činiti (nešto) crvenim, bojiti crvenom bojom;

2) ljubimac – onaj koji je nekome posebno drag, miljenik;

2) ljubitelj – onaj koji nešto posebno voli i cijeni, poklonik;

3) novinarski – koji se odnosi na novinare (npr. novinarsko udruženje);

3) novinski – koji se odnosi na novine (npr. novinski članak);

4) predvidjeti – unaprijed vidjeti, predskazati, očekivati;

4) previdjeti – ne uzeti u obzir, zanemariti;

5) zavidan – kome tuđi uspjeh i sreća izazivaju zavist, zlobu, pun zavisti;

5) zavisan – koji zavisi od koga, nesamostalan;

6) zubast – koji ima oblik zuba, sličan zubima;

7) zubat – koji ima krupne, jake zube.

Domaći zadatak: Napisati po 2 primjera za homonime,sinonime i antonimei objasniti ih

Zejnel Klimenta, prof.